ძალიან მოკლედ და ექსპრომტად ‘სოციალურისა თუ იდენტურობის’ შესახებ(გიორგი კევლიშვილი)

სოციალურ უფლებებსა და იდენტობის უფლებებს, ასევე კულტურული, გემოვნებისა  და ა.შ. ფასეულობებს შორის  პრიორიტეტების დადგენის თავად მცდელობა, ჩემი აზრით, საკითხში ღრმა გაურკვევლობის შედეგია. (აქვე ხაზგასმით უნდა აღვნიშნო, ზოგიერთი ‘კრიტიკოსის’ გადამკიდე,  რომ ყველა ამ პრობლემას, საკითხს და უფლებას ადამიანის უფლებებად და ადამიანთათვის დამახასიათებლად მივიჩნევ, ხოლო სხვა კრიტიკოსთა გასაგონად ვაზუსტებ, (რა დღეში ვართ კაცო) რომ ვაღიარებ, რომ უფლებები ყველა ცოცხალ არსებას გააჩნია).

არანაირი კულტურის კრიტიკა, არანაირი იდენტობის პრობლემატიკის საფუძვლებში გარკვევა არაა შესაძლებელი სოციალურისა და პოლიტიკურისაგან მათი იზოლირების პირობით! მარქსიდან თუ ბენიამინიდან, ბერგერიდან თუ ბურდიედან, ალთუსერიდან თუ ბადიუდან, ჯემისონიდან თუ იგელტონიდან მოყოლებული ეს იცის ყველამ, ვისაც მართლა ეს საკითხები აინტერესებს, და არა ორშაურად მოპოვებული ფეისბუკ–ფეისობა.

არ ვიცნობ არც ერთ მემარცხენეს, გარდა ზოგიერთი თვითგამოცხადებული ‘ინტელექტუალისა’, რომელიც სხვაგვარად ფიქრობს.

ვინც ამ საკითხებს ხელოვნურად ყოფს, უბრალოდ უვიცია. ამ პრობლემებს შორის დიალექტიკური კავშირია, და არა იერარქიული, ხარისხობრივი, მით უმეტეს – ანტაგონისტური.

ვინც ცდილობს ‘ზედნაშენის’ კრიტიკისას ‘ბაზისს’ აუაროს გვერდი, აისბერგის მწვერვალთან მებრძოლი ბრიყვია – ამ საქმეს უცებ მოითავებს, თავს მოიტყუებს რომ საქმე გააკეთა, მაგრამ მისი ხომალდი ლოგიკური გარდუვალობით უეჭველად ამ აისბერგის საფუძველს დაეფშვნება!

"2011"

სასტიკად არ მიყვარს ჯორჯ ორუელი, ძალიან დიდი ხანია თანაც, არ მიყვარდა მაშინაც როდესაც უბრალოდ კითხვის მოყვარული თინეიჯერი ვიყავი, არც მაშინ როდესაც ძლიერ საბჭოეთს ვეტრფოდი და არც ახლა როდესაც პოსტ-მარქსისტულ პოზიციებზე ვდგევარ, იხვეწება ჩემი ცოდნაც და პოლიტიკური გემოვნებაც მაგრამ ერთი რჩება უცვლელი, ორუელი არ მიყვარს და ვერაფრით შევიყვარე.

არ ვიცი რატომ, შეიძლება იმიტომ რომ ტროცკისტი ორუელის წყალობით ყველა შეწუხებული  უფროსი ძმის აჩრდილით მაშინებს და მეუბნება რომ “ეს არის სოციალიზმი”, “ეს არის თქვენი კომუნიზმი”, მხოლოდ ფარისეველობა და ტოტალური კონტროლი, ან იმიტომ რომ , ვისაც არ ეზარება ნებისმიერ პოლიტიკურ ლიდერში უფროს ძმას ხედავს??? ან შეიძლება უბრალოდ გემოვნება მაქვს ცუდი???

მგონი ახლახანს მივხდი მიზეზს, არც გემოვნებაა დამნაშავე , არც შეწუხებული ლიტერატორები და არც  კონსპირასი თეორიის თაყვანისცემლები, უბრალოდ ორუელი მწარედ შეცდა,  არავითარი უფროსი ძმა  როგორიც მას წარმოედგინა დღეს არ არსებობს და უბრალოდ შეუძლებელია არსებობდეს.

1984  გადაიქცა გამამართლებელ საბუთად ადამიანებისთვის რომ არაფერი შეცვალონ და საკუთარი უმოქმებოდა გაამართლონ ,  ნებისმიერი ფარისეველი “ლიბერალი” გმობს კორუფციას, უსამართლობას, სოციალურ პოლარიზაციას მაგრამ უფროსი ძმის შიშით უარს ამბობს მოქმედებაზე. არსებული სისტემა ცუდია მაგრამ სხვა უარესია. მიუხედავას იმისა არსებულა თუ არა ის ისეთად როგორიც დასახეს.

 როდესაც წარმოვიდგენ ანტი-უტოპიას ყველას წარმოუდგება სისტემა რომელიც კრძალავს წიგნებს, ყველას და ყველაფერს აკონტროლებს, მაგრამ რა საჭიროა რაიმეს აკრძალვა როდესაც საკმარისია უბრალოდ ნებისმიერი მოვლენის კომერციალიზაცია მოახდინო, ან მარგინალიზაცია რომ მოკლავ მასში ყველანაირ პოტენციალს ცვლილების.  საკმარისია ნებისმიერი პოპულარული ინტელექტუალი/რადიკალი იქცეს  მოდურად რომ კვდება  მასში არსებულ ყველანაირი სურვილს ცვლილებების, ბაზარი უბრალოდ მოკლავს  მასში ყველაფერს რომელიც ოდნავ მაინც ცვლის რეალობას,  რა საჭიროა რაიმე წიგნების  აკრძალვები  როდესაც იმდენად დიდია არჩევანი სხვადასხვა წიგნებს შორის რომ მათ შორის ნორმალურის არჩევა გაცილებით უფრო დიდი გამოწვევა ვიდრე აბსტრაქტულ  სისტემასთან ბრძოლა.

ორუელის უფროსი ძმა, კონკრეტული ისტორიული მონაკვეთის შვილია და ნებისმიერ დამატებით დაყენებულ სათვალთვალო კამერაში მისი ძებნა მინიმუმ არარელევანტურია და მაქსიმუმ არაფრის მომტანი.  თანაც ეს ყველაფერი სტალინური სისტემის განვითარების მაგალითი უფრო შეიძლება იყოს ვიდრე კაპიტალისტური სისტემის.

დღევანდელ სამყაროს და საქართველოს სულ სხვა ანტი-უტოპიები სჭირდება არა ორუელის 1984 ან ცხოველთა ფერმა არამედ გაცილებით უფრო რელევანტური, შეიძლება ოდო ჰაკსლი რომელიც მაინც დასავლური კაპიტალიზმის  განვითარების ანალიზია მაგრამ ესეც მეეჭვება. როგორც ჩანს თანამედროვე სისტემას გასხვავებული, დროის ადეკვატური ანტი-რეალობები სჭირდება.

პ.ს ვერაფრით მოვიფიქრე სათაური და ამიტომაც ამისთვის ორუელი მოვიშველიე, 2011 წელში ბოლო ორი წელი შევცვალე და ის დავწერე სათაურად, ვინც არ იცის სწორედ ასე დაარქვა ავტორმა 1984 წელს სათაური.

May 68 (ავტორი ლევან აბაშიძე)

პარიზელი სტუდენტების ამბოხზე დაკვირვების შემდეგ მსოფლიომ პირველად გააცნობიერა. რომ მომავალი რევოლუციურ განვითარებაზე იდგა.  1968 წელს გაუგონარი მოვლენები ხდებოდა მთელს მსოფლიოში: მაომ მილიონობით სტუდენტი გამოიყვანა ქუჩაში , რომლებიც ამსხვრევდნენ უნივერსიტეტებს, სამინისტროებს, პარტკომებს. ჩეხოსლოვაკიაში ალექსანდრ დუბჩეკი გამოვიდა მოსკოვის ბატონობის წინაააღმდეგ და მოუწოდა სტუდენტების აღტაცებულ მასას აეშენებინათ ’სოციალიზმი ადამიანური სახით’. ნიუ იორკში ახალგაზრდა რევოლუციონერებმა კოლუმბიის უნივერსიტეტი დაიკავეს. პარიზში სორბონის ირგვლივ ბარიკადები აღიმართა. დასავლეთ ბერლინში სტუდენტებმა ’მოლოტოვის კოქტეილები’ დაუშინეს ყველაზე მსხვილი საგაზეთო მაგნატის აქსელ შპრინგერის შტაბ-ბინას. რომის ცენტრში სტუდენტები პოლიციელებს ებრძოდნენ. ასეთივე მოვლენები ვითარდებოდა მადრიდში, ტურინში, სტოკჰოლმში, ბონში, ბრიუსელში. ამგვარი სოლიდარობა ევროპაში 1848 წლის რევოლუციების შემდეგ არ უნახავთ.  ჩანდა რომ მსოფლიო ახალგაზრდული რევოლუცია იწყებოდა.

გასაგები იყო რომ ჩინელი ჰუნვეიბინები მაოს მიერ იყვნენ ინსპირირებულნი, ხოლო პრაღელი სტუდენტები კი საკუთარი ქვეყნის სუვერენიტეტს იცავდნენ. მაგრამ რას აპროტესტებდნენ და მოითხოვდნენ სორბონის, კემბრიჯის, კოლუმბიის და ათეულობით სხვა პრესტიჟული სასწავლო დაწესებულებების სტუდენტები?

ისინი აპროტესტებდნენ, ავტორიტარულ სასწავლო პროცესს უნივერსიტეტებში, ვიეტნამის ომს, საბერძნეთში დასავლეთის მიერ დიქტატურის მხარდაჭერას, მოითხოვდნენ რასობრივი და სქესობრივი დისკრიმინაციის აღმოფხვრას, ანდაც ისეთ საყოფაცხოვრებო საკითხებს, როგორებიც იყო კაფეტერიებში სპაგეტის პორციის გაზრდა, მარიხუანას მოწევაზე აკრძალვის გაუქმება და ა.შ. რატო? რა მოუვიდათ მათ?

’თქვენ მე მატყუებდით, მთელი ცხოვრების მანძილზე’

არცერთი რევოლუცია არ შეიძლება გაგებულ იქნას ბოლომდე და სრულად. შეიძლება დარწმუნებით ითქვას, რომ 1968 წელიც არ ყოფილა გამონაკლისი. 60-იანი წლების შუაში დასავლეთის ახალგაზრდობა მივიდა დასკვნამდე, რომ უფროსი თაობა მათ ატყუებდა. ოცი წლის ასაკში ყოველთვის ასე ფიქრობენ და ყოველთვის მიმართავენ ამბოხს მშობლების წინააღმდეგ. მხოლოდ 1968 წელს ამ ახალგაზრდებს განსაკუთრებული მიზეზები ჰქონდათ ბუნტისთვის. დასავლური საზოგადოება მორალურ ჩიხში შედიოდა. ამ ახალგაზრდებს ბავშვობაში ერთი და იგივე ესმოდათ რომ: ისინი დედამიწის საუკეთესო, თავისუფალ და აყვავებულ ადგილზე ცხოვრობენ. უფროსი თაობის თვალსაზრისით ეს ასე იყო. ომის შემდეგ, ბერლინის კედლის დასავლეთ მხარეს მყოფი ქვეყნები ეკონომიკური აღმასვლის ეპოქაში შევიდნენ. უფროსი თაობა, რომელმაც ომის საშინელება და გაჭირვება გადაიტანა, დასავლეთის საზოგადოებას პრაქტიკულად სრულყოფილად თვლიდა და ერთადერთ პრობლემად კომუნიზმის წინააღმდეგ ბრძოლას მიიჩნევდა. არ არის საჭირო გამართული ნავის უშედეგო რყევები. ჯობია ძველ კვალს მივყვეთ. უნივერსიტეტი-სამსახური-ავტომობილის შეძენა- ბინის შეძენა-კიდევ ერთი სახლის ყიდვა-ანდერძი-სასაფლაო. არ შეიძლება ნორმიდან გადახვევა და ’ენის გამოყოფა’. ცხოვრება უნდა გაგრძელდეს, როგორც შაბლონი. თორემ რას იფიქრებენ კოლეგები და მეზობლები? სხვა სიტყვებით რომ ვთქვა, ახალგაზრდობა საშუალო კლასის ფასეულობების ტყვეობაში აღმოჩნდა. გარანტირებული სტაბილურობა, მაგრამ ამავე დროს აუტანელი მოწყენილობა, შეზღუდულობა და მათი თვალსაზრისით სიყალბე. ერთი სიტყვით საზოგადოებაში, რომელმაც გააუქმა ავანტიურები, ერთადერთი ავანტიურა თვითონ საზოგადოების გაუქმება იყო ანუ რევოლუცია.

’ჩვენ არ გვინდა ვიცხოვროთ მსოფლიოში, სადაც იმაში დასარწმუნებლად, რომ შიმშილით არ მოკვდები, იხდი მოწყენილობისგან სიკვდილის რისკით’.
 
ახალი თაობა კითხვებს სვამდა. რას აკეთებდა 1968 წელს ამერიკული ჯარი ვიეტნამში? კომუნიზმს ებრძოდა? მაგრამ რა შუაში იყვნენ ვიეტნამელი ბავშვები, რომლებიც ამერიკული ბომბების შედეგად იღუპებოდნენ? ანდაც საერთოდ 20 წლის ჯონი რატომ მიდიოდა ასეთ არმიაში? რატომ უჭერდა დასავლეთი მხარს ’შავი პოლკოვნიკების’ რეჟიმს საბერძნეთში? რა, ისევ კომუნიზმთან ბრძოლის სახელით? შეჩერდით, და რა ხდება თავად დასავლეთის ქვეყნებში? რატომ კლავენ მარტინ ლუთერ კინგს(იმავე 1968 წლის აპრილში)? რატომ არსებობდა აშშ-ში შავკანიანთა გეტოები და რასობრივი სეგრეგაცია? პარიზის მუშათა გარეუბნებში რატომ იყო სახლების ნაცვლად, ნამდვილი ჯურღმულები? რატომ იღუპებოდნენ სამხრეთ იტალიაში ბავშვები?  რატომ ხდებოდა, რომ საუკეთესო უნივერსიტეტებში ადმინისტრაციული დიქტატი ბატონობდა?

ახალგაზრდობამ შეამჩნია ის, რასაც პროფესიონალი-ანალიტიკოსები ამჩნევდნენ: საშუალო კლასი გახდა ინერტული, კმაყოფილი და მოუქნელი. მათ 1968 წელს ისევე უნდოდათ ცხოვრება როგორც 100 წლის წინათ: როდესაც ღარიბების გაჭირვებას არ იზიარებდნენ, ხოლო მდიდრების მდგომარეობა კი განსჯას არ ექვემდებარებოდა. ამ პრინციპების წინააღმდეგ კი ახალგაზრდობა გამოვიდა.

ამ დროს არ არსებობდა არცერთი პოლიტიკური პარტია, რომელსაც ოპოზიციურად განწყობილი ახალგაზრდობა დაეყრდნობოდა და შეუერთდებოდა. მათი აზრით სოციალ-დემოკრატები უკვე დიდი ხანია იყო რაც ”გაბურჟუავდნენ” კომუნისტების უმრავლესობა კი ორიენტირებული იყო საბჭოთა კავშირზე და სტალინისტურ მეთოდებზე, რომელიც თავისუფლად მოაზროვნე ახალგაზრდებს ასევე არ მოსწონდათ და უყვარდათ. წარმოიქმნა სიტუაცია სადაც ახალგაზრდებს უნდა მოეძებნათ ახალი კუმირები. და ასეთები იპოვეს კიდეც: მაო, ჩე გევარა, მარკუზე, ფანონი, დებრე. ზუსტად ისინი გახდნენ ’ახალი მემარცხენეების’ კუმირები.

’ამბოხი მართალი საქმეა’

მაო ძედუნი იმ პერიოდში ’დიდ პროლეტარულ კულტურულ რევოლუციას’ ახორციელებდა. გლეხის შვილი და თვითნასწავლი მაო რევოლუციონერი რომანტიკოსი იყო. ბუნებრივია ’კულტურული რევოლუციის’ მსვლელობის დროს ის მოხერხებულად განთავისუფლდა პოლიტიკური მოწინააღმდგეებისაგან და ისინი მისდამი მონური ერთგულებითა და მორჩილებით გამორჩეული პირებით ჩაანაცვლა, მაგრამ მაინც მაოს მიერ დაგეგმილი ’კულტურული რევოლუცია’ უფრო ამბიციურ და გრანდიოზულ მიზნებს ისახავდა. კერძოდ, ბურჟუაზიული გადმონაშთების განადგურებას,( მატერილაური კეთილდღეობა, კომფორტი, ინდივიდუალიზმი) რათა შეებიჯებინა მომავალ კოლექტივისტურ საზოგადოებაში.

ჩე გევარა 1968 წელს უკვე ერთი წლის გარდაცვლილი იყო. ექიმი განათლებით და რევოლუციონერი პროფესიით, არგენტინელი ჩე კუბის რევოლუციის ერთ-ერთი მთავარი შემოქმედი გახდა. მადლიერმა ფიდელმა ის ნაციონალური ბანკის პრეზიდენტად დანიშნა, შემდეგ კი ნაციონალური მრეწველობის მინისტრად. მაგრამ ბიუროკრატის დაგეგმილი და ერთფეროვანი ცხოვრება ჩეს არ უყვარდა. 1965 წელს მან ჰავანა დატოვა და მიზნად დაისახა მთელი სამხრეთ ამერიკის მასშტაბით გაევრცელებინა რევოლუცია და ფიდელიზმი. 1967 წელს ის შეპყრობილ და დახვრეტილ იქნა ბოლივიაში.

ფრანგი რეჟი დებრე 1968 წელს იმავე ბოლივიის ციხეში იმყოფებოდა, სადაც 30 წლიან სასჯელს იხდიდა: ის ჩეს ჯგუფში შედიოდა და აგრეთვე შეპყრობილ იქნა სამთავრობო ჯარების მიერ. დებრე იყო ავტორი წიგნისა ’რევოლუცია რევოლუციაში?’ წიგნი მოაზრებული იყო როგორც სახელმძღვნელო აჯანყებებისა და პარტიზანული ბრძოლებისთვის. მართალია წიგნი მოსაწყენი გამოვიდა, მაგრამ დებრეს ცხოვრება მეამბოხეებისთვის ნამდვილად საინტერესო იყო.

ჰერბერტ მარკუზეს ’ახალი მემარცხენეების’ მთავარ იდეოლოგს უწოდებდნენ. ემიგრანტი გერმანიიდან, კალიფორნიაში სან დიეგოს უნივერსიტეტის პროფესორი. მარკუზე წმინდა წყლის თეორეტიკოსი იყო. ის აცხადებდა რომ თანამედროვე ინდუსტრიალურ დასავლურ საზოგადოებაში ’რეპრესიულმა ტოლერანტულობამ’ და ტოტალიტარიზმმა გაიმარჯვა. მარკუზეს ციტირება მოდური გახდა. მითუმეტეს, რომ მეტრი სიამოვნით ხვდებოდა ახალგაზრდა ადეპტებს.

ფანონი იყო კრეოლი მარტინიკიდან. ექიმის დიპლომი საფრანგეთში მიიღო და ალჟირში გაემგზავრა. როდესაც ომი დაიწყო, პარიზის კოლონიალური ბატონობის წინააღმდეგ, ფანონი ალჟირის ნაციონალური განთავისუფლების ფრონტს შეუერთდა. 1968 წელს ფანონი უკვე ცოცხალი აღარ იყო, მაგრამ მისი წიგნი ”შავი კანის, თეთრი ნიღბები’ პოპულარობისა და წარმატების პიკში იმყოფებოდა.

ახალი გურუები გონებას ატყვევებდნენ. ისინი უკომპრომისო ბრძოლისკენ აკეთებდნენ  მოწოდებას. მაომ პირდაპირ განაცხადა: ’ამბოხი მართალი საქმეა’.

პირველი ნიშანი ახალგაზრდული რევოლუციისა სტუდენტური მღელვარება გახდა, კალიფორნიაში ბერკლის უნივერსიტეტში 1964 წელს. პირველად ამერიკის ისტორიაში, საუნივერსიტეტო კამპუსების(სტუდქალაქი) ტერიტორიაზე პოლიციის ნაწილები იქნა შეყვანილი. ვიეტნამის ომი გახდა კატალიზატორი ახალგაზრდული მოძრაობისა, რომლის კულმინაციად აშშ-ში იქცა მღელვარება კოლუმბიის უნივერსიტეტში, 1968 წლის 23 აპრილს.

1968 წლის ზამთარში სტუდენტური გამოსვლები დაიწყო დასავლეთ გერმანიაში, ჩეხოსლოვაკიაში და პოლონეთში. გფრ-ში ’ახალ მემარცხენეებს’ სათავეში 27 წლის რუდი დუჩკე ჩაუდგა. ის თავს მარკუზეს მოსწავლედ მიიჩნევდა. თავის შვილს კი სახელად ჩე დაარქვა. დუჩკემ სტუდენტური პროტესტის ორგანიზირება ვიეტნამის ომის საწინააღმდეგოდ დაიწყო. ჰამბურგში, ფრანკფურტში, დასავლეთ ბერლინში სტუდენტებს იერიში მიქონდათ ამერიკის წარმომადგენლობებზე. მღელვარება ქუჩის ბრძოლებში გადაიზარდა, როდესაც ნეონაცისტებმა ’წითელ რუდის’ სამი ტყვია მოარტყეს.

ნამდვილი რევოლუციური ქარიშხალი კი 1968 წლის მაისში პარიზში დატრიალდა.

’აკრძალულია აკრძალვა!’

მღელვარება არსებული განათლების სისტემის წინააღმდეგ სტუდენტური გამოსვლებით დაიწყო, ნანტერის უნივერსიტეტში, პარიზის მუშათა გარეუბანში. როდესაც ხელისუფლებამ ნანტერი დახურა, უკვე სორბონა ამბოხდა.

პრეზიდენტი შარლ დე გოლი ამ დროს რუმინეთში იმყოფებოდა ვიზიტით.  ვიზიტის სასწრაფო შეწყვეტას დე გოლი არ აპირებდა. ტელევიზიით პრემიერ მინსიტრი ჟორჟ პომპიდო გამოვიდა. ’ხელისუფლებამ უნდა დაიცვას რესპუბლიკა -განაცდახა მან. – და ხელისუფლება დაიცავს მას’. 30 ათას პარიზელ პოლიციელს, 20 ათასი სპეც სამსახურის თანამშრომელი დაემატა პროვინციებიდან. მათ 30 ათასი სტუდენტი დაუპირისპირდა. სორბონა დახურულ იქნა. ბრძოლამ პოლიციასთან ლათინური კვარტალის ქუჩებში გადაინაცვლა.

’ქვა პროლეტარიატის იარაღი’

ლათინური კვარტალი ბრძოლის ველად გადაიქცა: იწვოდა ავტომობილები, იმსხვრეოდა ვიტრინები. სტუდენტებმა ბარიკადების მშენებლობა დაიწყეს, რომელთა უმრავლესობაზე წითელი დროშები ფრიალებდა. პოლიციამ შტურმზე წასვლა გადაწყვიტა.

პარიზის მაცხოვრებლები, გაბრაზებულნი იმით, რომ ზრდასრული მამაკაცები სახელმწიფო რეპრესიული აპარატიდან, ხელკეტებით უსწორდებოდნენ მათ შვილებსა და შვილიშვილებს მიიღეს გადაწყვეტილება სტუდენტების მხარე დაეჭირათ. შედეგად ფანჯრებიდან პოლიციელების თავების მიმართულებით სისტემატურად მოფრინავდა ყვავილების ქოთნები. 24 საათიანმა საყოველთაო შეტაკებებმა და ნახევარმილიონიანმა პროტესტის მარშმა პარიზში ხელსისუფლება აიძულა გაეგო რომ: საფრანგეთი წონასწორობიდან გამოვიდა. მღელვარება პროვინციებშიც გადადიოდა, სტრასბურგში, ნანტში, გრენობლში სტუდენტები აუდიტორიებს იკავებდნენ. ჩინელი ჰუნვეიბინების მიბაძვით, ისინი პროფესორებს აიძულებდნენ საჯაროდ მოენანიებინათ ’პოლიტიკური ცოდვები’. უნივერსიტეტის კედლებზე გამოჩნდა გრძელი სიმბოლოიანი პოსტერები(იგივე დაცძიბაო, რომელიც ფართოდ იყო გავრცელებული ჩინეთში ’კულტურული რევოლუციის’ დროს).

პომპიდუ დათმობებზე წავიდა. სორბონა სტუდენტური რევკომების მეშვეობით იმართებოდა. გაჩნდა ჩე გევარას სახელობის აუდიტორია, პოსტერები ’აიკრძალოს აკრძალვა!’, განცხადება ’მოწიე რაც გინდა – თუნდაც მარიხუანა’. პასტერისა და ჰიუგოს ქანდაკებები წითელი დროშებით დაიფარა. მთელი დღის განმავლობაში სორბონას ეზოში ჯაზ-ბენდი უკრავდა. აუდიტორიებში კი დისკუსია მიმდინარეობდა: რა გავაკეთოთ შემდეგ? ამბოხებულთა ლიდერი დანიელ კონ-ბენდიტი რევოლუციისკენ აკეთებდა მოწოდებას, მაგრამ რას ნიშნავდა ეს არავინ იცოდა. ყოველი შემთხვევისთვის მაინც დაკავებული იქნა ოდეონის თეატრი.

დე გოლმა როგორც იქნა შეწყვიტა თავისი ვიზიტი და მეამბოხე პარიზში დაბრუნდა. მან მთავრობის სხდომა მოიწვია და პირდაპირ განაცხადა: ’რეფორმებს – კი, ქაოსს – არა’. გენერალმა ხალხს მიმართა წინადადებით ჩაეტარებინათ რეფერენდუმი: რათა გარკვეულიყო უჭერდა თუ არა მხარს საფრანგეთი თავის პრეზიდენტს. რევოლუციონერებს სურდათ დაუყოვნებლივ გაეცათ პასუხი: საფრანგეთის ქალაქებში განახლდა ქუჩის ბრძოლების ტალღა, სტუდენტები იარაღდებოდნენ ხელკეტებით, ჯაჭვებით და ჯართით. ისინი საფრთებოდნენ სახურავებზე და იქიდან უშენდნენ პოლიციელებს ქვების სეტყვას. ბარიკადებიდან ’მოლოტოვის კოქტეილები’ მოფრინავდა. პოლიციამ ხელყუმბარები გამოიყენა ცრემლსადენი გაზით. საპასუხოდ სტუდენტებმა ცეცხლი წაუკიდეს ბარიკადებს.

გაიღვიძა მუშათა კლასმაც. მთელს საფრანგეთში მუშებმა დაიკავეს ფაბრიკები, აიყვანეს მძევლები, ჩაკეტეს კარები და დაიწყეს მიტინგირება. დაბნეულმა ხელისუფლებამ აღარ იცოდა რა ემოქმედა მითუმეტეს, რომ  მკაფიო მოთხოვნები თითქმის არავის ქონდა. მხოლოდ კომუნისტები მოითხოვდნენ კონკრეტულ პირობებს ’საერთო პროტესტისგან’ დამოუკიდებლად: ხელფასის გაზრდას, სამუშაო დღის შემოკლებას, შრომის პირობების გაუმჯობესებას. ამბოხებული იყო 10 მილიონი ადამიანი ქვეყნის ეკონომიკა შეფერხდა. პარიზში გაჩერდა მეტრო. აეროპორტები დაიხურა. საფრანგეთის სანაპიროებზე გამოჩნდენ გემები წითელი დროშით, შეფერხდა რკინიგზა და საზღვაო მიმოსვლა. დიდ ქალაქებს შიმშილის საფრთხე ემუქრებოდა. ათასობით ტურისტი ქვეყნიდან გარბოდა. შვეიცარიის საზღვარზე მანქანათა რიგი წარმოიშვა. ფრანგ ბურჟუებს საკუთარი ანგარიშები შვეიცარიის ბანკებში გადაჰქონდათ.

მოსკოვის რეაქცია პარიზში მიმდინარე მოვლენებზე შემდეგი იყო: ერთის მხრივ, პრორაგანდისტული თვალსაზრისით უნდა ესარგებლათ, ევროპელი ახალგაზრდობის ანტიბურჟუაზიული გამოსვლებით, მაგრამ მეორეს მხირვ  ’ახალ მემარცხენეებს’   ერთნაირად არ უყვარდათ, როგორც ელისეის სასახლეს ბინადრები ისე კრემლის. ამიტომ დაბნეულმა მოსკოველმა თეორეტიკოსებმა1968 წლის გამოსვლები ისე შეაფასეს როგორც ’წვრილბურჟუაზიული რევიზიონიზმი’ იშველიებდნენ რა მარქსის ციტატას მცირე ბურჟუაზიაზე რომელიც ’მძვინვარებს კაპიტალიზმის საშინელებებისგან თავის დასაღწევად’.

დროის გასვლასთან ერთად, დასავლური დედაქალაქების უმრავლესობაში მღელვარება ნელ-ნელა ცხრებოდა. ხელისუფლება დაპირებებს იძლეოდა: სტუდენტებს – უმაღლესი განათლების რეფორმას, მუშებს – სამუშაო პირობების გაუმჯობესებას. ერთი სიტყვით ახალგაზრდა რევოლუციონერებმა, ბურჟუაზიული სისტემის განადგურება ვერ მოახერხეს.

მაგრამ მათი საქმე ცოცხლობს!

1968 წლის შემდეგ დასავლური სამყარო შეიცვალა. საშუალო კლასმა დაიწყო ღარიბების უფლებებისთვის ბრძოლა და თვითონაც შეიცვალა, რადგან 70-იანი წლების შუაში მისი ნაწილი გახდნენ ის ახალგაზრდები, რომლებიც 68 წელს ბარიკადებზე იდგნენ. რასობრივი დისკრიმინაცია ნელ-ნელა ქრებოდა, ამერიკელებმა არა მხოლოდ გამოიყვანეს ჯარები ვიეტნამიდან, არამედ საერთოდ გააუქმეს, საყოველთაო სავალდებულო გაწვევა ჯარში. განსხვავებულობა და უმცირესობების უფლებები  დაცული და ლეგიტიმიზირებული იქნა. ამის შემდეგ დასავლურ ლექსიკონებში სამუდამოდ ჩამოყალიბდა ცნება ცხოვრების ალტერნატიული ფორმის შესახებ., კოოპერატივები, კომუნები ისე მომრავლდნენ როგორც სოკოები წვიმის შემდგომ. მათ შეუერთდნენ ჰიპები და ყველა ვისაც სურდა შეექმნა მიკრო-საზოგადოება საკუთარი კანონებით.მეამბოხეებმა კანონიერი და მშვიდობიანი სოციალური ნიშა დაიკავეს. ბარიკადებს აღარ აგებდნენ, ჩე გევარა უბრალო სახე გახდა მოდურ მაისურზე, ციხიდან გამოუშვეს რეჟი დებრე, რომელმაც მუშაობა პრეზიდენტ მიტერანის მრჩევლად დაიწყო ლათინური ამერიკის საკითხებში. ცხადი ხდებოდა, რომ საშუალო კლასის პოზიცია თავისუფლდებოდა რყევებისგან და სტაბილური ხდებოდა.

თუმცა 1968 წელმა რამოდენიმე შენელებული მოქმედების ბომბიც დატოვა. მცირერიცხოვანი რევოლუციონერები, რომლებსაც კვლავ სჯეროდათ ძველი კუმირების და ქუჩის ბრძოლებმა პოლიტიკურ ტერორიზმში გადაინაცვლა. განსაკუთრებით გამოირჩეოდა დასავლეთ გერმანია(ბაადენ-მაინჰოფის ჯგუფი) და იტალია(’წითელი ბრიგადები’). შემდეგ ტერორიზმი მთელს მსოფლიოში გავრცელდა, მხოლოდ ’წითელი ბრიგადები’ უკვე დიდ ხნის დამარცხებული იყო. 1998 წლის ზაფხულში მათ თავად განაცხადეს ’წითელი ბრიგადების შეიარაღებული ფრაქციის’ გაუქმების შესახებ.

მსოფლიო სვანაირი გახდა. იმედგაცრუებული რევოლუციური თაობა 80-იანი წლების მიწურულს უკვე ხელისუფლებაში მოვიდა. დღეს ისინი საკვანძო პოსტებს იკავებენ პოლიტიკაში, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში, განათლებასა და კულტურაში.

დააკვირდით ბგერებს: 1968 წელს ტექსტები ბადებდნენ ამბოხს, ხოლო ამბოხი ახალ ტექსტებს

ახალგაზრდული მღელვარება, რომელიც მსოფლიოში 42 წლის წინ მძვინვარებდა, დიდწილად დაფუძნებული და გამოწვეული იყო იმ ლიტერატურული თუ სამეცნიერო-ფილოსოფიური ტექსტებით, რომლებიც ამბოხის სულისკვეთებას გამოხატავენ. ’სავალდებულო ლიტერატურის’ წიგნებს შორის, რომელიც სან ფრანცისკოს, პარიზის, ბერლინის, პრაღის ახალგაზრდების მაგიდებზე იყო შეხვდებოდით: ბრედბერს და კასტანედას, ბეროუზს და კერუაკს, ვიანს და კენოს, მარკუზესა დაფრომის ნამუშევრებს, რემბოსა და ბოდლერის ლექსებს, მარქსის, ლენინის. ტროცკის, მაოს ნაწარმოებებს. ერთ-ერთი იმ უამრავი წარწერებიდან და ლოზუნგებიდან. რომლებიც 1968 წლის მაისის პარიზის სტუდენტური ამბოხის დროს გაჩნდა იყო თითქმის სიტყვა-სიტყვითი ციტატა კორტასარიდან:

’ქვაფენილის ქვეშ პლიაჟია’

თავად კორტასარისთვის, კოლაჟის ჟანრი ’თამაში კლასიკაში’ საყვარელი ლიტერატურული ხერხი იყო. კორტასარის მონტაჟური ნამუშევრები, განსაკუთრებით უსვამს ხაზს წარმოსახვის უპირატესობას გამოცდილებაზე. ის როგორც არავინ ისე ეძებდა გამოსავალს წარმოსახვის შეზღუდულობისგან. ამიტომაც შეიძლება თავადაც კი დათანხმებულიყო ან სულაც დაეწერა იმ დროის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ლოზუნგი

’მთელი ძალაუფლება წარმოსახვას’.

სიტუაცია ქვეყანაში და მემარცხენეების ამოცანები(ავტორი ლევან აბაშიძე)

საქართველოში უკანასკნელ წლებში განვითარებული მოვლენები, გვაძლევს საშუალებას, ვისაუბროთ, თავისებური სახის სტაბილიზაციასა და სოციალურ-პოლიტიკურ კონსოლიდაციაზე რეჟიმისა, რომელიც 2003 წლის ოქტომბერში მომხდარი ”ვარდების რევოლუციის’ (არსებითად სახელმწიფო გადატრიალების)შედეგად წარმოიქმნა. იმედები სიტუაციის მნიშვნელოვნად და სწრაფად გაუმჯობესების და დემოკრატიული პროცესების განახლების შესახებ ილუზორული აღმოჩნდა.

შედეგად ჩამოყალიბდა რეჟიმი რომელიც არის:

ოლიგარქიული თავისი სოციალურ-ეკონომიკური შინაარსით
ნახევრად ავტორიტარული პოლიტიკურ-სამართლებრივი ფორმით
კრიმინალიზირებული მოქმედების მეთოდებით
ნომენკლატურული წარმოშობით და ტრადიციით

ახალი ქართული კაპიტალიზმის ჩამოყალიბება და ფორმირება დამოკიდებულია ორ ფაქტორზე – გლობალურ კაპიტალისტურ ცენტრზე(ამ თვალსაზრისით ქართული კაპიტალიზმი პერიფერიულ ზონას წარმოადგენს) და ხელისუფლების მხარდაჭერაზე, რომლის გარეშეც ის სიცოცხლისუნარიანი არ არის. აქედან გამომდინარეობს საქართველოში არსებული ეკონომიკური ელიტის აბსოლუტური უმრავლესობის პარაზიტული და ელიტისტური ხასიათი. ე.წ. ლიბერტარიანი ბიზნესმენები რომლებიც წარმოიშვნენ ხელისუფლების მიერ მხარდაჭერილი და სანქცირებული ქვეყნის მიზანმიმართული ძარცვისა და მათდამი ლოიალურად განწყობილი(ხშირ შემთხვევაში მათივე ნაწილი) ფინანსური ელიტებისა და ოლიგარქიების შექმნის შედეგად.

ხელისუფლების სოციალ-ეკონომიკური პოლიტიკის ბუნებრივი შედეგია ეკონომიკური განვითარების ის ობიექტური ტენდენცია რომელიც ქმნის საზოგადოების სოციალურად პოლარიზებულ სტრუქტურას, სადაც ერთი მუჭა ფინანსური ელიტა თავს ახვევს თავის ინტერესებს ქვეყნის მოსახლეობის უმრავლესობას, ხოლო საშუალო ფენა სუსტია და მისი მდგომარეობა არამდგრადი და მერყევია, რაც არსებითად განპირობებულია არსებული ეკონომიკურ-ბიუროკრატიული ელიტის მიერ სტატუსკვოს შესანარჩუნებლად წარმოებული მიზანმიმართული ქმედებებით.

ამგვარი სოციალურ-ეკონომიკური და პოლიტიკურ-საზოგადოებრივი სისტემა არამყარია და ხასიათდება ხშირი და მწვავე კონფლიქტებით. მიუხედავად ამისა შესაძლებელია ვისაუბროთ რეჟიმის სტაბილიზაციასა და კონსოლიდაციაზე. ეს ნათლად ჩანს ბოლო წლის განმავლობაში და განსაკუთრებით საარჩევნო კამპანიების დროს, როდესაც რეჟიმის ირგვლივ იყრის ხოლმე თავს ადმინისტრაციული და ფინანსური ოლიგარქიის ძირითადი ჯგუფები. მტკიცება რეჟიმის სტაბილიზაციისა და კონსოლიდაციის შესახებ არ ეწინააღმდეგება მწვავე დაპირისპირების არსებობას სხვადასხვა ჯგუფებს შორის, მაგრამ აქ განსაკუთრებულად მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ხელისუფლების სურვილი იმისა რომ  ”ღირსეულად გამოვიყურებოდეთ’ მსოფლიო საზოგადოებრივი აზრის წინაშე, სწორედ ეს შეგვიძლია მივიჩნიოთ იმის განმაპირობებელ მიზეზად, რომ შენარჩუნებულია თუნდაც გარე დემოკრატიული ინტიტუტები, რომელიც საშუალებას გვაძლევს ვისაუბროთ  რეჟიმის ნახევრად ავტორიტარულ ხასიათზე. რასაც ხელს უწყობს შიდა სისტემური ოპოზიციაც, რომელიც რეალურად არსებული სისტემის თამაშის წესებით მოქმედებს.

რეჟიმის სტაბილიზაციის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ასპექტია საპროტესტო პოტენციალის სისუსტე. საზოგადოებაში არის კატასტროფული დეფიციტი სოლიდარული მოქმედებების უნარის და ძალიან ვიწრო დონე სამოქალქაო თვითორგანიზაციისა. ამის მიზეზებია როგორც ისტორიული მემკვიდრეობა, რაც განპირობებული იყო სამი თაობის განმავლობაში სოციალურად აქტიური მოქალაქის ფიზიკური განადგურების შიშით,(რამაც ბუნებრივია დატოვა თავისი კვალი) და აგრეთვე იმით რომ მოსახლეობის უმრავლესობა ყოველდღიურ მძიმე ბრძოლაშია ჩართული არსებობისთვის, რომელსაც მთელი ძალები და ენერგია მიაქვს. თუმცა მიუხედავად ამისა საზოგადოებაში გროვდება აღშფოთება და მღელვარება, რომელიც შესაძლოა ნებისმიერ დროს აფეთქდეს და გადაიქცეს მასობრივ საპროტესტო მოძრაობად, რასაც ხელს უწყობს და აღვივებს ის რომ არ არსებობს სიღარიბისგან სოციალური დაცვისა  და დაქირავებული თანამშრომლების/მუშახელის უფლებების დამქირავებლისგან დაცვის მექანიზმები.

აუცილებელია საზოგადოების ეტაპობრივი თვითორგანიზება(უპირველეს ყოვლისა  მუშების და დაქირავებული თანამშრომლების), ცივილიზებული კოლექტიური მოქმედებების შედეგად. რათა მათ განავითარონ და აითვისონ საკუთარი უფლებებისა და ინტერესების დაცვის მეთოდები.  თუმცა სახეზეა ამ უნარების ნაკლებობა, რაც მწვავე უმართავი სოციალური აფეთქებების საფრთხეს აჩენს. რეალურად კი მხოლოდ ცივილიზებული კოლექტიური ქმედებების გაჩენა ქმნის პერსპექტივას ქართული საზოგადოების რადიკალური დემოკრატიზირებისათვის.

იმიტირებული დემოკრატია და დემოკრატიული ოპოზიციის პერსპექტივები

ფორმალურად საქართველოში ყველა ძირითადი ატრიბუტი არსებობს  დემოკრატიული საზოგადოებისა და სახელმწიფოსი – დეკლარირებული სიტყვის და ბეჭდვის თავისუფლება,  მრავალპარტიულობა, რეგულარული თავისუფალი არჩევნები, ხელისუფლების დაყოფა, ფორმალური დამოუკიდებლობა აღმასრულებელი ხელისუფლებისგან ადგილობრივი თვითმართველობებისა და ა.შ. თუმცა რეალურად დიდი ნაწილი ამ ინსტიტუტებისა და პრინციპების მხოლოდ ნომინალურად არსებობს და მათი მთავარი ფუნქცია მხოლოდ იმის დემონსტრირება არის, რომ ჩვენთან ”ყველაფერი ისეა როგორც ცივილიზირებულ ქვეყნებში”. დემოკრატიული ინსტიტუტები თანამედროვე საქართველოში დეკორატიული და იმიტირებულია.

ეს არ ნიშნავს, რომ მათი ამუშავება შეუძლებელია. პირიქით, მხოლოდ შეუპოვარი ბრძოლაა საჭირო რათა მივცეთ ამ ინსტიტუტებს რეალური შინაარსი, მივცეთ მათ საშუალება სრულფასოვნად იფუნქციონირონ, რაც მოგვცემს შესაძლებლობას თავიდან ავიცილოთ, როგორც ნახევრად ავტორიტარიზმის დიქტატურაში გადაზრდის საფრთხე ისე უმართავი სოციალური პროცესების და აფეთქებების წარმოშობა. ამის განსახორციელებლად საჭიროა დაჟინებული და ყოველდღიური მუშაობა დემოკრატიული ოპოზიციისა და  განსაკუთრებით მემარცხენე ძალებისა, როგორც ამ მოძრაობის პოტე ნციური ლიდერების და წარმმართველებისა. ლოზუნგის სახით შეიძლება ითქვას, რომ ჩვენ გვჭირდება გრძელი მარში დემოკრატიისკენ.

მემარცხენეების ამოცანა

მემარცხენეების მოქმედების პროგრამა უნდა განისაზღვრებოდეს ზუსტად ამ ორიენტაციით გრძელი ბრძოლა დემოკრატიისთვის, თანასწორობისთვის და სამართლიანობისთვის. მემარცხენე პოსტულატების განვითარება და მისი გავლენის გაზრდა და დამკვიდრება საზოგადოებაში და პოლიტიკურ მეინსტრიმში, რაც ბუნებრივია სახელისუფლებო სტრუქტურებსაც გულისხმობს. ამის რეალიზებისათვის საჭიროა შემდეგი აქტივობები:

პარტიული მშენებლობის სფერო
მუშაობა პროფკავშირებთან
ბრძოლა ეკონომიკური დემოკრატიისთვის და სამართლიანობისთვის
მონაწილეობა სამოქალაქო თვითორგანიზირებაში
ადგილობრივი თვითმმართველობების განვითარება
საზოგადოების სოციალ-დემოკრატიული განათლება
მემარცხენე ძალებისა თუ ჯგუფების ერთიანი და კოორდინირებული მოქმედება.

ამ ღონისძიებების მეშვეობით, ქართველი მემარცხენეების მიზანია, ფართო დემოკრატიული კოალიციის შექმნა და არსებული სოციალურ-ეკონომიკური კურსის ცვლილება. მისი ჩაყენება მოსახლეობის უმრავლესობის და არა ფინანსურ-ბიუროკრატიული ელიტის ვიწრო ოლიგარქიული ჯგუფის ინტერესებში.

სოციალისტი თანამედროვე საქართველოში

იყო სოციალისტი საქართველოში ეს მოდურია, ეს ნიშნავს იყო ავანგარდული იდეების პოპულარიზატორი, გქონდეს შენი განსხვავებული შეხედულებები და რაც მთავარია სრულიად წინაამღდეგობაში მოდიოდა  იმასთან რასაც შენი ხელისუფლება ქადაგებს,  მაგრამ გარდა  პოზიტივისა ეს ნეგატივსაც შეიცავს,   ეს სრულიად დაუმსახურებელი კრიტიკის წყაროც არის, ჩვენ გვაბრალებენ რომ ვართ არაეროვნულები, რომ გვიყვარს პაზოლინი და ვართ ათეისტები და ალკოჰოლიკები და მხოლოდ სექსთან დაკავშირებული თემების ირგვლიც ვტრიალებთ, ან კიდევ მასონებს დავსდევთ და კუბური რევოლუციური გამოცდილების გადმოტანას ვცდილობთ ქართულ რეალობაში როგორც ამას ლიბერალის ერთ-ერთი ავტორი ამბობს სტატიაში “პოტენციური საფრთხეები ქართული მემარცხენეობისთვის” აღარაფერს ვამბობ იმ მამულიშვილებზე რომლებიც გულდასმით სწავლობენ სამოქალაქო ომის ქრონიკებს, ემანდ 6-7 წლის ბერეტიანი ბავშვები ხომ არ იყვნენ დარბოდნენ  რუსული ავტომატებითო. ნუ ბრალდებებზე რომ ეს დროებითი გართობაა და 40 წლის ასაკში ტრადიციული ჯიგრული მარაზმატიკები ვიქნებით ეს იმდენად გაცვეთილია რომ უკვე აღარ ვახსენებთ.

საქართველოში, მოინტელექტუალო წრეებში რაღაც იდეალური პოლიტიკური ცენტრის კულტია, თითქოს ევროპა იმიტომ არის ევროპა და წარმატებული რომ არავითარი რადიკალიზმი არ არსებობდა და ყველა თანხმდებოდა რომ საჭიროა ზომიერი, არავის რომ არ ეწყინოს ისეთი ნაბიჯები, რაღაც იდეალური პოლიტიკური სამოთხე სადაც ექსპლუატატორი და ექსპლუატირებული ხელიხელჩაკიდებულნი დადიონდნენ, ამ მითს რეალობასთან  არანაირი კავშირი გააჩნია , გადახედეთ ნებისმიერი წარმატებული ევროპული ქვეყნის ისტორიას სადაც მუშათა კლასის ბრძოლას საკუთარი უფლებებისთვის როგორი რადიკალური სახე ჰქონდა, ის არაერთხელ  გამხდარა სისხლიანი შეტაკებების ადგილი, ეს დღეს 2010 წელს ჩანს ყველაფერი იდეალური მაგრამ გააჩნია  ისიც ვისთვის როგორ, საფრანგეთში და ინგლისში მიმდინარე საპროტესტო  მოძრაობები რეალურად სულ სხვა რამეს ამბობს.

თითქოს ჩვენი პრობლემები ამ იდეალური ცენტრის არარსებობაშია, ქართული პოლიტიკა კი “რადიკალიზმა” დაღუპა, აი კუკავა, გრეჩიხა ან ბურჯანაძე რომ ნამდვილი ევროპელი ცენტრისტები ყოფილიყვნენ ეს ყველაფერი არ მოხდებოდა, მაგრამ იყო კი ეს ასე???  განა 7 ნოემბრის აქციების შემდგომ ხალხი მზად არ იყო ეს ხელისუფლება გაეშვა მოუსვლელში??? განა   “რადიკალებმა” ისე არ მოიქცნენ  როგორც სტერეოტიპული არ-არსებული ევროპულ პოლიტიკოსებს შეეფერებოდა???მოსახლეობის ნების საწინააღმდეგოდ იმიტომ რომ არსებობს მითი რაღაც იდეალურ ცენტრისტულ  პოლიტიკოსებზე დასხდნენ მოლაპარაკებებზე და შედეგად  უბრალოდ გადააგდო ხელისუფლებამ??? განა ეს ყველაზე იდეალური ცენტისტული მოლაპარაკებები არ იყო??? უბრალოდ აღმოჩნდა რომ არსებობს ერთი რადიკალური მხარე(ხელისუფლება) და არ არსებობს სხვა  რომელიც მას დაუპირისპირდება ისე რომ მისთვის(ხელისუფლებისთვის) ეს საშიში იყო, მოთხოვნა საქართველოში რაღაც იდეალისტური ევროპული ყაიდის პოლიტიკაზე ჯერ ერთი უპასუხისგებლობა და რაც მთავარია არანაირი კავშირი არ აქვს რეალურად არსებულ ევროპულ საჯარო პოლიტიკასთან.

საქართველოში დღეს არსებობს მოთხოვნა პრინციპულ პოლიტიკაზე და რაც მთავარია მოგწონთ თუ არა უნდა გაიგოთ რომ ახალგაზრდებს გვაინტერესებს პოლიტიკა და სულაც გვკიდია ჩვენს მომავალს ლიბერტარიანელად მონათლული გონებაჩლუნგი  მაგრამ “ჩალიჩა” ტიპი გვინსაზღვრავს თუ კომკავშირებელები რომლებიც მარქსიზმს იყენებდნენ ამისთვის.

დღეს ქართველ მემარცხენეებს გვაქვს პრობლემები მაგრამ ამას არანაირი კავშირი არ აქვს იმასთან რასაც გვაბრალებთ, კი ჩვენ ნამდვილად ვართ არაეროვნულები, მაგრამ გააჩნია ამასაც როგორ შეხედავ, თუ ვინმეს მიაჩნია რომ ეროვნულობა ეს პატრიარქისტობაა და მაღალფარდოვანი სადღეგრძელობის თქმა მაშინ ამის პირველი მტრები ვართ, ან კიდევ ქართველი ერის დომინანტობა, ამის წინააღმდეგ პირველი ავიმაღლებთ ხმას მაგრამ თუ ეს სოლიდარულის ხელმწიფოს მშენებლობაა სადაც ნებისმიერი ადამიანს თანაბარი შესაძლებობა აქვს წარმატების მიღწევის მაშინ ამას ჩვენც ვიზიარებთ.

მაგრამ ყველა მემარცხენე სულაც არ არის  ალკოჰოლიკი(მე თითქმის არ ვსვამ) და სულაც არ ტრიალებს მხოლოდ იდენტობის თუ სექსის თემების ირგვლივ, რა დასამალია დიდი ნაწილი მართლა ვართ ათეისტები მაგრამ ესეც გამომდინარეობს იმ რეალობიდან რომელიც საქართველოშია.

დღევანდელი საქართველოს მემარცხენეების პრობლემები პირველ რიგში დაკავშირებულია იმ ფაქტთან რომ უბრალოდ არ გვიმჩნევენ, საკმარისია სოციალისტებზე გაკეთდეს გადაცემა და იქ კვლავ გამოჩნდება ის სახეები რომლებსაც ისეთივე კავშირი აქვთ სოციალისტურ იდეებთან როგორც სპილოა ფრინველი, ამას ემატება დიდი ნაწილი ახალგაზრდაა და რა დასამალია ჯერ საკუთარ თავზე გვაქვს სამუშაო მაგრამ ვერ ვხდები სად ნახულობენ ხოლმე სოციალისტებს რომლებიც მზად არიან კუბის რევოლუცია გადმოიტანონ საქართველოშჲ, ან ერთი სოციალისტი მაინც მინდა ვნახო ვისაც ლუკაშენკო სოციალისტი ჰგონია, ხოლო ბელორუსეთი სოციალისტური.

დღეს სოციალისტები იძულებულნი ვართ მრავალი საქმე შევითავსოთ, მე მაგალითად ახლა ბლოგერის, პოპულარიზატორის, მთარგმნელის,რედაქტორის და ხანდახან ჩემთვის სრულიად წარმოუდგენელ სტატუსებსაც ვირგებ რადგანაც ასეა საჭიროა, ეს არის პრობლემა და არა ის რომ თურმე ქართველ სოციალისტებს მხოლოდ იდენტობის პრობლემები გვაწუხებს და ახალ ფიდელს ვამზადებთ.

ეს არ არის ცდა ქართველი სოციალისტების პრობლემების განხილვის უბრალოდ ვცადე მოკლედ მეპასუხა იმ ნახევრად მემარცხენე კრიტიკოსებზე რომლებიც სრულიად დაუმსახურებლად და რაც მთავარია რაღაც თითიდან გამოწოვილი პრობლემებით გვაკრიტიკებენ..

მითი ობიექტურ ბლოგერებზე და ჟურნალისტებზე

საქართველოში გავრცელებულია მითი ობიექტურ ჟურნალისტიკაზე, თითქოს არსებობს  ჟურნალისტიკა რომლის ერთადერთი  საღვთო ფუნქცია სხვა არაფერია თუ  არა სიმართლის და ობიექტური ჭეშმარიტების მოწოდება, ბლოგოსფერომ როგორც ახალი სოციალური მედიის ფლაგმანმაც აიტაცა ეს ტენდენცია და დღეს უკვე ვამჩნევ რომ გაჩნდა ტენდენცია რომ მაგ მე ვარ სუბიექტური ტიპი რომელიც მისთვის სოციალისტურს “უბერავს” და ამ დროს არსებობს ობიექტური ჟურნალისტები რომლებიც სიმართლეს ღაღადებენ, რომ არ დაგღალოთ, გაგანდობთ ეს სრული სისულელეა, არავითარი ობიექტური ჟურნალისტიკა არ არსებობს, არსებობენ ობიექტური ტიპები(მაგ მე:) ) რომლებიც ამბობენ რომ არიან კონკრეტული შეხედულებების მატარებლები(ამ შემთხვევაში რადიკალური მემარცხენეობა)  და არ ჰგონიათ საკუთარი შეხედულებები უკანასკნელი ინსტანციის სიმართლე და არსებობს ხალხი ვისაც ჰგონია რომ საკუთარი იდეები ეს საყოველთაო ჭეშმარიტებაა და მასზე კამათი არამარტო  შეუძლებელია არამედ უბრალოდ დანაშაულია.

რას ნიშნავს ჩვენთან ობიექტური მედია??? მაგ ჩვენთან დარმწუნებულები არიან რომ ლიბერალური ეკონომიკა და ლიბერალიზმი ერთი და იგივეა და ლიბერალური ეკონომიკის მშენებლობა აუცილებლად ლიბერალიზმს მოიტანს, ყველა ვინც ამის წინააღმდეგ გამოდის აუცილებლად კომუნისტი, სოციალისტი და მოღალატეა და აუცილებლად სუბიექტური აზრის მატარებელია, ხოლო ყველა ვინც ამ აზრს იზიარებს ჭეშმარიტებას ფლობს, არადა სინგაპური წარმატებული ლიბერალური ეკონომიკის ქვეყანაა მაგრამ სინგაპურზე რომ თქვა ლიბერალური თავისუფლების ქვეყანაო მასხრად აგიგდებენ, იქ დღემდე ერთპარტიული ავტორიტარიზმია.

რაც მთავარია ამას უნივერსიტეტში ასწავლიან რომ ჟურნალისტი აუცილებლად ობიექტური უნდა იყოს, მაგრამ შედეგი ის არის რომ არსებობს შეიქმნა ჟურნალისტიკა რომელიც ნებისმიერი, აი ნებისმიერი ხელისუფლების დროს მუშაობენ, სულაც არ “უტყდებათ” რომ იმ ხელისუფლების ნაწილი არიან ვისაც გუშინ კრემლის აგენტებს ეძახოდნენ და ხვალ სორორის მონებს დაუძახებენ, მიზეზი ის არის რომ მათ  არ აქვთ საკუთარი ფასეულობები,  მათ ხომ აუკრძალეს ეს უნივერსიტეტში, შედეგად  მათთვის ობიექტურობა სხვა არაფერია თუ მართველი კლასის შეხედულებები, ასე გადაიქცა ობიექტური ჟურნალისტიკა სხვა არაფრად თუ არა ხელისუფლების თუ ნებისმიერი გავრცელებული მართველი იდეების მხარდამჭერად.

ამიტომაც არის რომ პირადად მე მირჩევნია წავიკითხო  მავანი ახალგაზრდა ბლოგერის გულუბრყვილო წერილი რომელიც ახლა ყალიბდება იდეურად ვიდრე უკვე ჩამოყალიბებული “ობიექტური” ჟურნალისტის რომელიც ჭკვიანური სიტყვების რახარუხით დაწერს რაიმე სისულელეს.

რაც მთავარია ვიყოთ ცოტათი გულწრფელები და ვაღიაროთ ჩვენი აზრები სხვა არაფერია თუ არა ჩვენი მოსაზრებები და მათზე დაბრალება რომ ისინი ობიექტური ჭეშმარიტებებია ცოტა არ იყოს ტეხავს.

ნონ-კონფორმისტები

რამდენიმე დღის წინ ფეისბუკზე ერთ-ერთი საუბრისას ერთმა მეგობარმა მიწოდა ტერმინი რომელიც ასოცირებულია სოციალისტურ და საერთოდ მემარცხენე იდეებთან, ნონ-კონფორმისტი, ტერმინი საამაყო და გამორჩეულობის დამადასტურებელი, მაგრამ რეალობაში ამ ტერმინმა დაკარგა ყველანაირი პოზიტიური დატვირთა და გადაიქცა ქართული თუ საერთოდ ნებისმიერი ბურჟუაზიის დანამატად, ოღონდ ისეთ დანამატად რომელიც დროებით ცუდი იდეებით არის გატაცებული და ცოლის მოყვანასთან თუ მაღალანაზღაურებადი სამსახურის შოვნასთან ერთად გამოსწორდება. ამას სოცილიაზმთან არანაირი კავშირი არ აქვს და არც შეიძლება ჰქონდეს.

რა არის  ნონ-კონფორმიზმი???  როგორც წესი ეს არის არსებული ნორმების მიუღებლობა, ბუნებრივია როდესაც იდეურ წინააღმდეგობაში ხარ არსებულ სისტემასთან მის მიერ დამკვიდრებულ ნორმებს ეწინააღმდეგეები, მაგრამ სწორედ აქ იწყება პრობლემები, თუ რომელი ნორმა არის მისაღები და რომელი მიუღებელი, მაგ ჩემი ერთი მეგობარი თვლის რომ მე თუ მემარცხენე ვარ ამიტომაც არ უნდა ვიყიდო ნორმალური ტანსაცმელი, არ უნდა ჩავიცვა ნორმალურად, არ უნდა ვუსმენდე რაღაც მუსიკას, არ უნდა მომწონდეს რაღაც კატეგორიის ფილმები თან რაც მთავარია რაც დრო გადის სია იმის თუ რას უნდა აკეთებდეს ნამდვილი “ნონ-კონფორმისტი” იზრდება, რეალურ ცხოვრებაში ყველაფერ ამას არანაირი კავშირი არ აქვს მემარცხენეობასთან და საერთოდ სოციალიზმთან.

რა არის სოციალიზმი??? სოციალიზმი გარდა ეკონომიკური თუ სოციალური პოლიტიკისა ეს არის ადამიანი ემანსიპაციის იდეოლოგია, რომელმაც უნდა გაანთავისუფლოს ცალკეული ინდივიდი საზოგადოებაში კაპიტალის მუდმივ დაგროვებასთან დაგროვებასთან დაკავშირებული სულიერი თუ მატერიალური დიქტატისგან და არა თავად შემქნას დიქტატი იმისა თუ როგორი უნდა იყოს სოციალისტი.

სწორედ განთავისუფლების იდეოლოგია უნდა გახდეს სოციალიზმი საზოგადეობის ცალკეული წევრების წამმართველი ძალა, მაგრამ საინტერესოა “მკვდარი ცხოველების” არ ჭამას და ჩეს მაისურის ჩაცმას ამასთან რაიმე კავშირი აქვს??? გგონიათ თავად ჩე კაპიტალიზმის დასამხობად ან თუნდაც ადამიანურ ფორმებში დასაბრუნებლად ხორცს აღარ ჭამდა და ლენინის მაისურით დადიოდა(მისი მაისურები ჯერ არ იყო მოდური)??? რა განსხვავებაა მეამბოხესა და რევოლუციონერს შორის???

ნეო-მარქსიზმის თუ ნეოფროიდიზმის ერთ-ერთი ფუძემდებელი ერიხ ფრომი თვლიდა რომ რადიკალებში/რევოლუციონერებში გავრცელებული მოსაზრება პროცესის მონაწილის სავალდებულო ასკეტიზმის შესახებ ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით დამღუპველია, ფრომმა აჩვენა რომ ასკეტებში მოთხოვნებები დათრგუნულია, მაგრამ თავად ცდა მოთხოვნების დათრგუნვის იწვევს ძლიერ მოთხოვნას მოხმარების, ფლობის, ანუ ასკეტიზმი მოხმარებლური ჰედონიზმის მეორე მხარეა, მხოლოდ იმის შემდეგ რაც ადამიანი გააცნობიერებს რომ საჭიროა იცხოვრო მთელი თავისი მრავალფეროვნებით, არ შეუშინდება იყოს  იყო არა-ჰედონისტები, არ ეშინოდეს სიამოვნების და მისი არქონის სწორედ ამის შემდეგ  არის შესაძლებელი დაძლიო სიკვდილის და ბრძოლასთან დაკავშირებული საფრთხეების შიში.

რაც მთავარია წმინდა პრაქტიკულად “ნონ-კონფორმიზმი” იწვევს მორალურ კმაყოფილებას, საკმარისია თმები გაიზარდო, წვერები მოუშვა, ჯინსები მაკრატლით დახიო და ჩეს მაისური ან ბერეტა გაიკეთო რომ ამით მთავრდება მთელი რევოლუციური რადიკალიზმი, ასეთ რადიკალიზმს სჯობს ჰალსტუხი გეკეთოს და შინაგანი უკმაყოფილება გტანჯავდეს ვიდრე სხვების საჩვენებლად იბრძოლო მხოლოდ მაისურით.

გარდა ამისა ქართული “ნონ-კონფორმიზმი” მიმართულია წარსულისკენ, მთავარი იდეა რომელიც 2010 წლის ქართველ ნონ-კონფორმისტებს აქვთ ეს ქართული ვუდსტოკის მოწყობაა, ან კიდევ იდეალურ ვარიანტში ახალი ქრისტიანიის აშენება,  სამწუხაროდ თუ უფრო საბედნიეროდ ვუდსტოკების დრომ ჩაიარა, შესაძლოა  ეს ყველაფერი 1960 იანი წლების ახალი მემარცხენეობის კულტურული გაგრძელება იყო მაგრამ დღეს ახალი მემარცხენეობა უფრო სავალალო დღეშია ვიდრე ძველი მემარცხენეობა(კომუნისტური იდეოლოგია, ანარქიზმი, სოც-დემოკრატია), რაც მთავარია პირადად მე სულაც არ მგონია რომ ეს ცუდია 1968 წელმა კარგად გვიჩვენა რომ კაპიტალიზმს არტი ვერ დაამარცხებს მას მხოლოდ რადიკალური ნაბიჯები და ბრძოლა.

ბოლო ორი სიმღერა და ორი გზა მემარცხენეობის პირველი ეს ჯონ ლენონის სიმღერაა. არც არის საჭირო მგონი ციტირება რომელი, ეს 1960 იანი წლების მემარცხენეობის ჰიმნად შეიძლება მონათლო მაგრამ ვრჩები იმ აზრზე რომ 2010 წელს მემარცხენეოის ჰიმნი არა

 წარმოსახაზე ორიენტირებული ლენონი უნდა იყოს არამედ თუნდაც ეს rage against the machine-guerilla radio

სტერეოტიპული საქართველო

სტერეოტიპები არსებობს მიუხედავად იმისა მოგვწონს თუ არა, მე სულაც არ მომწონს როდესაც თვლიან რომ რადგანაც მსუქანი ვარ, ამიტომაც უნდა მიყვარდეს ქეიფი, დალევა და ასე შემდეგ მაგრამ რა ვქნა სტატისტიკურად ჩემნაირი გარეგნობის ტიპების უმრავლესობა ასეთია და მე  მხოლოდ გაბრაზება მრჩება. მაგრამ ერთიც არის სტერეოტიპები ცვალებადია, აი როგორ და რატომ იცვლება ამას  ყველაზე ნაკლებად ექცევა ყურადღება, როგორც წესი რჩება ხოლმე მხოლოდ გაბრაზება,ან ნაგვიანები რეაქცია.

სტერეოტიპების ჩამოყალიბება ძირითადად დაკავშირებულია ეკონომიკურ ფაქტორებთან, მაგრამ ეს არ ნიშნავს რომ სხვა გარემოებები არ ახდენენ გავლენას  უბრალოდ მთავარი ფაქტორი მაინც ეკონომიკურია, მაგ საბჭოთა კავშირში არსებული სტერეოტიპი ქართველებზე დაკავშირებული იყო, იმ სოციალ-ეკონომიკურ მდგომარეობასთან  რომელიც ეკავა ქართველებს საბჭოთა კავშირში, მდიდარი აგრარული ქვეყანა რომლის მაცხოვრებლებს სხვა ანალოგიურ კლასებთან შედარებით საბჭოთა კავშირში გაცილებით მეტი შემოსავალი ჰქონდა აგროწარმოებული პროდუქციის რეალიზაციიდან მიღებული,  რადგანაც საბჭოთა კავშირში “კარგ ტონად” არ ითვლებოდა დაგროვება(ხშირად ისჯებოდა კიდეც)  საშუალო სტატისტიკური ქართველს სხვა არაფერი რჩებოდა გარდა იმისა რომ მოპოვებული  ფული დაეხარჯათ სხვადასხვა გასართობებზე, ამიტომაც საბჭოეთში  ქართველები ასოცირებულები იყვნენ მიმინოს ტიპაჟთან და რა დასამალია და სრულიად არ სწყინდათ ჩვენი მამების თაობას ეს რეალობა.

საგულისხმოა მიმინოს მაგალითიც, სტერეოტიპები ყველაზე იდეალური საშუალება კარგი კინოპროდუქტის შესაქმნელად, რაც უფრო მეტად არის მთავარი გმირები მიახლოებული ამა თუ იმ კლასის წარმომადგენლის სტერეოტიპზე მით უფრო საინტერესოა და სასაცილოა ფილმი თუ განსაკუთრებით სერიალები. ავიღოთ ყველაზე წარმატებული ამერიკული სიტკომები, ყველაზე კარგ სერიალებში არსებული გმირები მიუხედავად სხვა რეალობისა ჩვენთვისაც ახლობელია და ასე თუ ისე ვხდებით მათ პრობლემებს, მართალია არსებობს გამონაკლისიც,  ეს თანამედროვე ქართული კინო და სერიალების წარმოებაა, სერიოზული სამეცნიერო კვლევა დაგჭირდებათ ისეთივე გმირები მოძებნოთ რეალობაში როგორიც ფილმებში და განსაკუთრებით  სერიალებშია, რატომღაც ჩვენთან კინომწარმოებლებს მიაჩნიათ რაც უფრო არანატურალური და მოგონილი გმირები იქნება მით უფრო კარგია ეს მაყურებლებისთვი, აღარაფერს ვამბობ კინოთი სერიოზულად დაინტერესებულ ხალხზე.

სტერეოტიპები ცვალებადი კატეგორიაა, მაგ სოციოლოგიის  კლასიკოსი მაქს ვებერი თავის მთავარ ნაშრომში პროტესტანტურ ეთიკას როგორც კაპიტალიზმის წამმართველ ეთიკას უპირისპირებს კონფუციანისტურს, როგორც ნიმუშს ჩამორჩენილობის და სტაგნაციის, მართლაც იმდროინდელი ჩინეთი, იაპონია და აღარაფერს ვამბობ სხვა პატარა ქვეყნებზე  ეკონომიკური ჩამორჩენილობის მაგალითს წარმოადგენდა, აი საუკუნეზე მეტი ხნის შემდეგ კონფუციანისტური  ეთიკა  გადაიქცა შრომისმოყვარეობის და წარმატებულის ნიმუშად, მაგ ფილმში “up in the air” ჯორჯ კლუნის გმირი თავის სტაჟიორს ურჩევს რომ თვითმფრინავში გაფრენის წინ ყოველთვის აზიელების უკან დადგეს რადგანაც მათ იციან რომ ყოველი წუთი ფასეულია, ესეც ახალი თანამედროვე სტერეოტიპი.

საქართველოში ამ მხრივ განსაკუთრებული სიტუაცია, ადრე არსებული და დროში გამოცდილი სტერეოტიპები დღეს უკვე არააქტუალურია, აღარ არსებობს დიდი და მრისხანე ქვეყანა სადაც ჩვენი ნებისმიერი პროდუქცია გასაღდება და ჩვენ მისგან მიღებული დივიდენდებით  ვიგულავებთ მოსკოვში, რა დასამალია და ახალ თაობას უბრალოდ  აღარ გვსურს მამა-პაპებისგან დატოვებული სტერეოტიპები გადავიბაროთ, სხვა თუ არაფერი ტეხავს 21 საუკუნეში ისევ ძველი დავიტოვოთ მაგრამ აი ახალ სტერეოტიპებთან კი ძალიან ცუდი სიტუაციაა, ხელოვნურად შემქნილი სტერეოტიპები გრანტიჭამია ინტელექტუალების, ბლოგერი კაი ბიჭების თუ სხვა ჯერ ერთი იმდენად არააქტუალურია, რომ რთულია რეალობას მოარგო მერე მეორე მთელს ერზე მისი გავრცობა არარეალურია, ერთადერთ გამოსავალად ისევ დრო რჩება და იმის გარკვევა თუ როგორ სახელმწიფოს ავაშებენთ, შემდეგ სოციალ-ეკონომიკური პირობები აუცილებლად ჩამოაყალიბებს, ჩვენი 21 საუკუნის ქართველების სტერეოტიპს,  უბრალოდ აქ ჩნდება კითხვა მთავარი კითხვა მზად ვართ თუ არა ჩვენ მივიღოთ ეს სტერეოტიპები, დღევანდელი ეკონომიკური განვითარების ტენდენციიდან გამომდინარე ჩვენ ტურისტული ინფრასტრუქტურის მოსამსახურე ერად უნდა ჩამოვყალიბდეთ, ამაში ცუდი არაფერია მაგრამ საკითხავია მზად ვართ თუ არა 20-30 წლის შემდგომ გადაღებულ ფილმებში ვალიკო მიზანდარი ტურისტებთან მომუშავე ტიპი მივიღოთ, ეს არის კითხვა რომელსაც უნდა გავცეთ პასუხი, დღევანდელ ინტელექტუალებს ნერვებში გვეშლება როდესაც პოსტ-საბჭოთა სივრცეში ისევ ძველი სტერეოტიპით მსჯელობენ ჩვენზე მაგრამ მზად ვართ თუ ახალი სტერეოტიპისთვის და როგორი უნდა იყოს ეს სტერეოტიპი,  ჩვენი თაობის მთავარი კითხვა სწორედ ეს უნდა იყოს.

ვეტერანების მიტინგი(ტელე-ვერსია)

როგორც დღეს რუსთავი 2 სიუჟეტიდან გავიგე ხელისუფლებამ კიდევ ერთხელ გვიხსნა, გაანადგურა რა მეამბოხე ვეტერანების ჯგუფი, რომლებსაც თავში აუვარდათ  და დაუშვებელი პრივილეგიები მოითხოვეს, სად გაგონილა ომის ვეტერანებს რომელიმე სახელმწიფო ეხმარებოდეს, განა 22 ლარიანი  დახმარების პაკეტი ცოტაა??? მაგრამ საკვირველი უფრო ისაა  თუ არ უნდოდათ რატომ ეტენებოდნენ, ვინ ექაჩებოდათ,  აფხაზეთში და ოსეთში წასასვლელად??? არ წასულა სააკაშვილი და მისი ხელისუფლების 90 პროცენტი “მამულის” დასაცავად  განა რამე დაკარგეს???

როგორც სიუჟეტიდან ჩანდა დაკავებული მომიტინგეების უმრავლესობა, 2 კაცი 11-დან ალკოჰოლური ზემოქმედების ქვეშ იმყოფებოდა,  მართლაც საკითხავია ვინ არის 2-3 იანვარს მთვრალები.

როგორც თვითმხილველები ჰყვებიან ყველაფერი იმით დაიწყო რომ პოლიციის ფორმაში გადაცმულმა ვეტერანებმა დაიწყეს დარბევა მშვიდობიანი მოქალაქეები, რასაც მოჰყვა პოლიციელების აღშფოთება და სწორედ ამიტომ სასწრაფოდ დააპატიმრეს მოშიმშილეები, რაც მთავარია პოლიციის თანამშრომელმა ომარ გვენეტაძემ ჩაიდინა საქციელი რომელიც ნამდვილ პოლიციელს და ნამდვილ ვაჟკაცს შეეფერებოდა, აღმოაჩინა რა მავანი ქალბატონი რომელი აპირებდა სასტიკად ეცემა ოპერატიული მუშაკები და მოახდინა მისი ნეიტრალიზება. იმედია ბატონი პრეზიდენტი დააფასებს ოპერატიულ მუშაკს.

 გარდა ამისა იმედმა თუ ერორმა   გადმოსცა სიუჟეტი თუ რა საშინელი შედგები მოჰყვება მიტინგებს ინგლისში, რაც მთავარია ინგლისელი სტუდენტების მიტინგზე მიძღვნილ სიუჟეტს სათაურად ჰქონდა, “ვეტერანების  აქცია-დაგეგმილი პროვოკაცია”??? რა შუაში იყო სწავლის გაძვირებასთან დაკავშირებული ინგლისელი ახალგაზრდობის  პროტესტი ვეტერანებთან გამოცანად დარჩა.